پیوند یک عمل پزشکی برای انتقال بافت، سلول یا اندام از بدن اهداکننده به بدن بیمار است. پیوند اعضا می تواند به اصلاح عملکرد نادرست یک سیستم اندام کمک کند (به عنوان مثال، کبد, کلیه, قلب, لوزالمعده، یا شش) حاصل از اهدا کننده. با این حال، سیستم ایمنی بیمار اغلب می‌تواند به عنوان مهم‌ترین مانع برای جراحی پیوند به عنوان یک گزینه پزشکی عمل کند.

سیستم ایمنی یک مکانیسم موثر و پیچیده برای مبارزه با عوامل خارجی در بدن دارد. این مکانیسم ها همچنین مسئول رد پیوند عضو هستند که توسط سیستم ایمنی بدن بیمار به عنوان یک عامل خارجی شناخته می شود.

این امر درک مکانیسم سیستم ایمنی را برای افراد بسیار مهم می کند، زیرا به تجزیه و تحلیل علت بالینی رد و در نتیجه تشخیص زودهنگام و ارائه درمان مناسب به بیماران کمک می کند.

رد پیوند عضو چیست؟

رد پیوند وضعیتی است که در آن سیستم ایمنی بیمار قادر به تشخیص اندام جدید نیست و شروع به حمله به آن می کند و آن را به عنوان یک عامل خارجی تشخیص می دهد.

علل شایع رد پیوند

سیستم ایمنی بدن را در برابر موادی که ممکن است مضر باشند یا باعث آسیب شوند مانند سموم، میکروب ها و گاهی اوقات سلول های سرطانی.

این مواد مضر اغلب دارای نوعی پروتئین (به نام آنتی ژن) در اطراف سطوح خود هستند. و هنگامی که این آنتی ژن ها وارد بدن می شوند، سیستم ایمنی بدن آنها را به عنوان عوامل "خارجی" می شناسد و شروع به حمله به آنها می کند.

هنگامی که یک بیمار در طی جراحی پیوند عضو/بافتی را از اهداکننده دریافت می کند، سیستم ایمنی گیرنده ممکن است اندام را به عنوان خارجی تشخیص دهد. این به این دلیل است که سیستم ایمنی بیمار آنتی ژن های روی سلول های اندام را متفاوت یا "خارجی" تشخیص می دهد. ناهماهنگی اندام ها، اغلب می تواند باعث رد پیوند یا واکنش انتقال خون شود.

برای جلوگیری از این واکنش، پزشکان، خون هر دو طرف، اهداکننده عضو و بیمار دریافت‌کننده عضو را مطابقت می‌دهند. اهداکننده و بیمار با آنتی ژن‌های مشابه بیشتر تطابق بهتری در نظر گرفته می‌شوند و همچنین احتمال رد پیوند کمتری خواهد داشت.

تایپ بافت کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که بافت ها و اندام اهدا کننده تا حد ممکن شبیه گیرنده است. یافتن یک تطابق کامل معمولاً نادر است زیرا هیچ دو نفری آنتی ژن های بافتی یکسانی ندارند به جز دوقلوهای همسان.

پزشکان از داروهایی برای سرکوب سیستم ایمنی گیرنده استفاده می کنند. هدف محافظت از اندام تازه پیوند شده با جلوگیری از حمله سیستم ایمنی به آن در صورت عدم تطابق نزدیک است. در صورت عدم استفاده از این داروها، بدن بیمار شروع به پاسخ ایمنی کرده و به بافت های خارجی حمله می کند.

هر چند این استثنائاتی دارد. پیوند قرنیه به ندرت در طول پیوند رد می شود، زیرا قرنیه خون دریافت نمی کند. جراحی پیوند عضو بین دوقلوهای همسان نیز هرگز رد نمی شود.

نوع رد عضو

رد بیش حاد در مواردی که آنتی ژن های دهنده و گیرنده کاملاً بی همتا باشند، بلافاصله پس از عمل پیوند رخ می دهد. در چنین مواردی، بافت باید بلافاصله برداشته شود. در غیر این صورت می تواند باعث مرگ گیرنده شود. این نوع رد پیوند عضو زمانی دیده می شود که به بیمار به دلیل گروه خونی اشتباه، خون تزریق شود. به عنوان مثال، زمانی که به بیمار دارای گروه خونی B، گروه خونی نوع A داده می شود.

رد حاد می تواند در هر زمانی در هفته اول یا 3 ماه پس از پیوند رخ دهد. همه گیرندگان احتمالا پس از عمل رد حاد را تا حد معینی تجربه خواهند کرد.

طرد مزمن معمولا چندین سال پس از عمل انجام می شود. پاسخ ثابت سیستم ایمنی بدن در برابر اندام تازه پیوند شده به آرامی به بافت ها و اندام آن آسیب می رساند.

نشانه ها

علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• عملکرد عضو پیوندی ممکن است شروع به کاهش کند
• درد یا تورم مداوم در ناحیه ای که اندام وجود دارد (نادر)
• ناراحتی عمومی، ناراحتی، یا احساس بیماری
• علائمی شبیه آنفولانزا شامل بدن درد، لرز، سرفه، حالت تهوع و تنگی نفس
• تب (نادر)

توجه داشته باشید: علائم تجربه شده در حین رد پیوند برای اندام های مختلف بسته به عملکرد آنها متفاوت است.

به عنوان مثال، بیماران با رد پیوند کلیه ممکن است ادرار کمتری دفع کند و بیماران دفع شوند پیوند قلب ممکن است علائم نارسایی قلبی را تجربه کند.

امتحانات و تست ها

پزشک ناحیه اطراف و روی اندام پیوند شده را بررسی خواهد کرد.

علائمی که نشان می دهد اندام کار نمی کند ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• قند خون بالا (پس از پیوند پانکراس)
• ترشح کمتر ادرار (پس از پیوند کلیه)
• کاهش توانایی ورزش و تنگی نفس (بعد از پیوند قلب)
• خونریزی آسان و رنگ پوست مایل به زرد (پس از پیوند کبد)
• انجام بیوپسی روی اندام پیوندی می تواند به تأیید رد یا عدم رد آن کمک کند. بیوپسی های معمول به طور منظم برای تشخیص ردهای اولیه قبل از ایجاد علائم و شدید شدن انجام می شود.

هنگامی که به رد پیوند عضو مشکوک است، یک یا چند آزمایش ذکر شده در زیر ممکن است بر روی بیماران قبل از بیوپسی عضو انجام شود:

• سی تی اسکن شکم
• اشعه ایکس قفسه سینه
• اکوکاردیوگرافی قلب
• آرتریوگرافی کلیه
• سونوگرافی کلیه
• تست های آزمایشگاهی عملکرد کلیه یا کبد

رفتار

هدف از درمان رد عضو/بافت این است که اطمینان حاصل شود که اندام/بافت پیوندی جدید به درستی کار می کند و در عین حال پاسخ سیستم ایمنی را سرکوب می کند. سرکوب پاسخ سیستم ایمنی می تواند از پس زدن جلوگیری کند.

معمولاً از داروها برای سرکوب پاسخ سیستم ایمنی استفاده می شود. دوز به وضعیت بیمار بستگی دارد و در صورت رد شدن بافت ممکن است بسیار بالا باشد. زمانی که بیمار علائم رد را نداشته باشد، دوز کاهش می یابد.

پیش بینی

برخی از پیوند اعضا موفقیت آمیزتر از سایرین است. در صورت رد شدن، داروهای خاصی وجود دارند که می توانند با جلوگیری از رد شدن، به سرکوب سیستم ایمنی کمک کنند. اکثر بیماران پیوند عضو مجبورند این داروها را برای تمام عمر خود مصرف کنند.

حتی اگر از داروها برای سرکوب سیستم ایمنی استفاده شود، پیوند اعضا همچنان ممکن است شکست بخورد یا رد شود.

اپیزودهای منفرد مربوط به رد حاد به ندرت منجر به نارسایی اندام می شود.

رد مزمن یکی از علل اصلی جراحی های ناموفق پیوند عضو است. اندام به آرامی عملکرد خود را از دست می دهد و علائم ظاهر می شوند. این نوع رد با استفاده از دارو قابل درمان نیست و نیاز به پیوند دیگری دارد.

عوارض احتمالی

برخی از شرایط سلامتی نیز ممکن است منجر به رد پیوند شوند. برخی از آنها عبارتند از:

برخی از سرطان ها (بیماری که برای مدت طولانی دوزهای بالایی از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می کند)

از دست دادن عملکرد در اندام

عفونت ها (از آنجایی که سیستم ایمنی بیمار به دلیل داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی سرکوب می شود، نمی تواند با عفونت مبارزه کند، که می تواند منجر به یک وضعیت تهدید کننده زندگی شود)

عوارض جانبی شدید از داروها

چه زمانی بیمار باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشد؟

اگر بیماران مشکوک به عملکرد غیرطبیعی بافت یا اندام خود هستند یا اگر علائمی را تجربه کردند، باید فوراً با پزشک خود مشورت کنند. همچنین به بیماران توصیه می شود در صورت مشاهده هر گونه عوارض جانبی از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی با پزشک خود تماس بگیرند.

پیشگیری

روش های زیر می توانند به جلوگیری از رد پیوند کمک کنند:

انجام HLA (آنتی ژن بافتی) و گروه‌بندی خونی ABO قبل از پیوند عضو/بافت می‌تواند به اطمینان از تطابق نزدیک بیمار و اهداکننده کمک کند.

بیماران ممکن است مجبور باشند در طول زندگی خود داروهایی برای سرکوب سیستم ایمنی خود مصرف کنند تا از حمله یا پس زدن بافت ها جلوگیری کنند.

احتیاط در مصرف منظم داروهای پس از پیوند و مشورت دقیق با پزشک در مورد هر چیز مشکوک نیز می تواند به جلوگیری از رد پیوند کمک کند.

برای هرگونه سوال بیشتر با Medmonks تماس بگیرید!

مدمونکس دارای شبکه ای از پزشکان آموزش دیده بین المللی و بیمارستان های معتبر است که در انجام جراحی های پیوند عضو تخصص دارند و در عین حال از خطر رد پیوند عضو جلوگیری می کنند.